?ГIалгIай фусам-нана мишта хила еза?

"Дезал дукха бале а, да цаI хила веза", – яхад вай даьша. Цудухьа, дас яхар хьалхагIа кхоачашде деза. Бакъда, нанас дукхагIа къахьег берий йоакхо еш а, царна кхетам луш а.

ДIаяхача хана кхалнах вIалла а мукъа хиннабац, хIана аьлча, цар цIа-ков леладаьд; берий гулакх даьд, барзкъашта лаьрхIа тха хьийзе, аьхинг Iалашдий моашош даьд, гурахьа даьккхача тхах ферташ, истингаш, бIегIингаш еш хиннай.

Вай боккхагIчар оалар, гIалгIай кхалнах хадданза къахьегаш хулар: бIеха яр ютташ, ехар тегаш, барзкъаш хьадеш, жега-доаханга хьожаш, аьле.

Iуйранна сарралца царех хIара яр набаро Iехайилца балха йоаллаш хиннай.

Цу даькъе оасара, аьлга, хьажкIаш чуэцача. Вай заман халонаш сел йоккхий йий-те, вай дIабахача кхалнаха эзачарца йистача?

Цо де дезар, дита дезар малагIа да? Мишта хила беза цун гIирс? Балхара воагIача цIен-даьна фу кийчо я еза цо?

Из дувцеи, кхайкадуи, яздуи сона дага а дагIац. КIезига хьоахаду вай из фусам-да ше мишта хила веза яхар. Хийла фусаме нийслу уж шаккхе а балха болаш, е хувцалуш болаш.

Кхалсаг-м зIамига йолча хана денз ший нанас хьахьийха а хьахьекха а ховш да фусам-даь гIулакхага мишта хьажа еза. Из балха водаш, юха чувоагIаш цун фу кийчо е еза. Из дIаводаш цун дIайха даа хIама, керда даь чай, аьшк теха кийчдаь барзкъаш. Едда яха коанаIараш йийлла, никъ дика а бийца, тIехьа аятул курси а йийша чуерза. Нагахь санна из ден-бийсан балха вале цунна даар чуделла тIорми а кийчбу. Из чувоагIаш кIаьдъенна яле а елаенна духьалйода. Даа хIама хила деза. Бераш гIараш ергьйоацаш совцаде деза, хIана аьлча, чувоагIа да кIаьдвенна воагIа. Мишта воагIа из цхьавола балхара воагIа цIен да, берий да? Сона бовзараш ишта бовла коа чу:

– Из дIа улла ловзарг фу деш улл? Аз-м дукх ахча деннадар цох.

– Коара гIум кегаяьр малав? Хьалгулъе из.

– Кхы ловза моттиг йоцаш готденнадар шо?

ТIаккха, нагахь санна, тIорми бахьаш из венавале дайра ираз. ТIаккха волалу из цу тIорме чу доаллача даарий мах белгалбе. Балха ший мел хинна цатоам бувца волалу, тIаккха. Цу ше мел долча хIаман бехке е бераш, е фусам-нана хул.

Хьажа вай, тIаккха, балха йода фусам-нана мишта йода, из йоккхий саго накъа?

Iуйранна гIетте сихха коара дар а дийя, массанега хIама а даийте, ишколе болхараш накъа а баьхе, гIаш остановке йода. ТIаккха, цига гIараеш латташ цхьа ха йоакх цо.

Iуйранна шийна хIама даа из кхоайиц. Ше йодаш, йоагIаш балха мел йола а керта чура дIаялац, "Бераш фу деш да-хьогI", яха уйла. Делкъийга хIама диа, е даанза ба-хьогI?

ЦIагIарвар лургвий – хьогI?

Жерахье чукхача гIерташ болар сихду цо. Хьачуйоалаше, когаш тIара маьчи Iояккха а кхелехьа цун хозар да:

– Акхар керта эгIаваьв-кх со. Ераш санна Iовдала бераш а ма дайнадац сона.

ДIаяхар фуд хац, совца аларах совцац.

ТIаккха йиц лу кхалсаг ше балха хинналга а, уж бераш цу хьалувча къонахчун долга а. Ше бехке хет цунна. Ше ловзаргара йоагIаш санна бехказа ювл из.

Сихъялле, цар хIама диа, пхьегIаш яха отт. ЦIен-дас дош мел оалача хана, ший кертах гон етташ санна хеталу цунна. Сов чIоагIа из лазарах, ше меца йолга хац цунна.

Чаь пела мелача корта тоалургбарий-хьогI аьле чайника ногIар хьалъайдий чу хьож из.

Бакъда, цу чу цхьа тIадам хи хилац.

Дзейтова Зара

"Сердало" № 196